آن روزها، بحث تصویب قانون جدید مطبوعات در مجلس پنجم داغ‌تر از همیشه بود، کمتر کسی را می‌شد پیدا کرد که درباره سعید اسلامی یا امامی- متهم اصلی پرونده قتل‌های زنجیره‌ای- چیزی نشنیده باشد یا نداند.
او که سال‌ها معاون وزیر اطلاعات بود، در پی وقوع قتل‌های زنجیره ای در پاییز ۱۳۷۷، به عنوان متهم ردیف اول معرفی و بازداشت شده بود. اما پس از مدتی گفته شد که در زندان با استفاده از داروی نظافت خودکشی کرده است.
تیتر روزنامه سلام به مدیرمسئولی سید محمد خویینی‌ها، نقطه آغاز ماجرایی پر حادثه شد.غروب روز بعد، معلوم شد که چاپ چنین جمله‌ای می‌تواند به بهای تعطیلی روزنامه‌ای، حتی به اهمیت و وزن سیاسی «سلام» تمام شود.
صبح پنج شنبه، بدون «سلام» آغاز شد و شب آن روز آبستن رویدادهای حیرت‌آور دیگری بود.
۱۶ تیر ۱۳۷۸مجلس شورای اسلامی کلیات طرح اصلاح قانون مطبوعات که بسیاری از آن به عنوان «طرح محدود کننده مطبوعات» یاد می‌کردند تصویب شد.
فردای آن روز - ۱۷ تیر ۱۳۷۸- با حکم دادستانی روزنامه سلام توقیف شد. پنج شنبه شب، تعدادی از دانشجویان ساکن کوی دانشگاه تهران در خیابان کارگرشمالی (امیر آباد شمالی)، در اعتراض به توقیف روزنامه سلام گرد هم آمدند. دانشجویان، خواستار رفع توقیف از سلام و عدم تصویب طرح اصلاح قانون مطبوعات در مجلس شده بودند.
ادامه اعتراض از محوطه کوی دانشگاه به خیابان کشیده شد. ماموران نیروی انتظامی و پس از مدتی، نیروهای معروف به «لباس شخصی»، نیز از راه رسیدند. نیمه‌های شب، درگیری مختصری میان دانشجویان و ماموران نیروی انتظامی روی داد. دانشجویان پس از سنگ‌پرانی، یکی از سربازان نیروی انتطامی را به گروگان گرفته با خود به داخل خوابگاه دانشجویی بردند و پس از مدتی، آزادش کردند. نیروهای انتظامی، که گفته می‌شد لباس‌شخصی‌ها نیز همراه آنان بودند، در نخستین ساعات بامداد جمعه ۱۸ تیر ماه وارد محوطه کوی دانشگاه شدند و حوادث پس از آن، ۱۸ تیر، را به روزی نمادین تبدیل کرد.
بنابر گزارش‌ها بسیاری از دانشجویان کتک خورند و بازداشت شدند.
کوی دانشگاه به هم ریخته و تخریب شده است؛ شهر تهران، روز جمعه با این خبری از خواب برمی‌خیزد و پس از آن درگیری‌ها تا پنج روز ادامه می‌یابد. روزنامه‌های اصلاح طلب با تیتر‌های گوناگون از «به خون کشیده شدن کوی دانشگاه» خبر می‌دهند.
امیر آباد شمالی، تبدیل به خبر سازترین نقطه ایران می‌شود، اما موج تطاهرات و اعتراضات به سایر خیابان‌ها هم کشانده شده. نیروهای ضد شورش در سراسر شهر حاضرند و روزنامه‌ها در روز، گاه تا سه نوبت چاپ می‌شوند.
دانشجویان شنبه در امتحان‌های آخر ترم شرکت نکردند و به نشانه اعتراض در کوی متحصن شدند. دانشجویان دختر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین جمهوری اسلامی را بین خود نپذیرفتند. موسوی لاری، وزیر کشور برای دانشجویان سخنرانی کرد اما دانشجویان انتظار حضور خاتمی در بین خود را داشتند.
درگیری، به ویژه در اطراف کوی دانشگاه، میدان انقلاب و دانشگاه تهران ادامه دارد. خبرها حکایت از کشته شدن یک نفر -عزت ابراهیم نژاد- که آن شب میهمان کوی دانشگاه بوده، داشت.
مقامات دانشگاه تهران، از میلیاردها ریال خسارت به کوی دانشگاه سخن گفتند و مصطفی معین، وزیر علوم، از سمت خود استعفا داد، اما محمد خاتمی، رئیس جمهوری با این استعفا موافقت نکرد. محمد خاتمی کمیته ای را مامور بررسی این واقعه کرد.
اعتراض دانشجویان که ابتدا متوجه حمله به کوی دانشگاه تهران بود، رفته رفته متوجه «حاکمان جمهوری اسلامی» شد.
غروب سه شنبه ۲۲ تیر ماه، دانشگاه تهران با شلیک گاز اشک آور و آتش‌های برافروخته شده، سرار در دود فرو رفت.
دانشگاه تهران تقریبا در محاصره و حضور نیروهای نظامی و بسیج در شهر پر رنگ بود.
چهارشنبه ۲۳ تیر، طرفداران حکومت ایران به خیابان‌ها آمد. آنها عکس‌های آیت الله خامنه ای را در دست داشتند و در حمایت از وی و نظام جمهوری اسلامی شعار می‌دادند. این‌جا و آن‌جا درگیری‌هایی رخ داد و حتی گلوله شلیک شد…
… و شهر آرام گرفت، اما طنین حوادث آن چند روز، تا مدت‌ها ادامه داشت.
هر سال در ۱۸ تیر، اعتراض‌ها و تجمع‌هایی برای پاس داشت آن روز در برخی از نقاط ایران و دنیا برگزار می‌شود. هر چند در سال‌های آغازین این مراسم از رونق بیشتری برخوردار بود، اما به مرور هر سال که گذشت حساسیت جمهوری اسلامی به برگزاری چنین مراسمی باعث شد تا برای جلوگیری و حذف این واقعه از تقویم ذهنی جامعه شیوه‌های تندتری به کار برده شود. دانشجویان از برگزاری مراسم منع می‌شدند و حتی در سال‌های پس از آن ترتیباتی اتخاذ می‌شد که دانشگاه‌ها در چنین ایامی تعطیل باشند و کوی دانشگاه از دانشجویان تخلیه می‌شد. با همه این فراز و فرودها همواره در این ایام جنب و جوشی در بخش‌هایی از فعالان دانشجویی و سیاسی شکل می‌گیرد.
۱۰ سال از حادثه كوی دانشگاه تهران و رخدادهای پس از آن می‌گذرد، تحلیل‌ها و تفسیرهای گوناگونی درباره این واقعه از سوی روزنامه‌ها و جناح‌های سیاسی ارائه شده و می‌شود، اما هنوز ابعاد مختلفی از این واقعه در تاریکی مانده است؛ به راستی چند نفر کشته شدند، دقیقا چه کسانی فرمان حمله را داده بودند، چه کسانی از آن مطلع بودند و چه کسانی چشم‌هایشان را بر حمله به کوی دانشگاه بستند.
منبع: رادیو فردا
وارد شده: 15 تیر 1389 - 6 ژوئیه 2010
